DIỄN ĐÀN THÁI NGUYÊN - TRĂM NĂM ĐỆ NHẤT DANH TRÀ: TÔN VINH DI SẢN VĂN HÓA VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Ngày 20/5/2025, tại Không gian Văn hóa Trà thuộc HTX Chè Hảo Đạt, xã Tân Cương, TP. Thái Nguyên, một sự kiện mang tính biểu tượng đã diễn ra: Diễn đàn Thái Nguyên - Trăm Năm Đệ Nhất Danh Trà. Sự kiện do Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội phối hợp với Hội Chè Thái Nguyên và HTX Chè Hảo Đạt tổ chức, nằm trong khuôn khổ Hành trình "Trà Việt - Văn hóa và Di sản", thuộc Dự án "Tôi yêu Văn hóa Du lịch Việt Nam". Đây là hoạt động kỷ niệm 5 năm Ngày Trà Thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025), tôn vinh chè Thái Nguyên - một di sản văn hóa, kinh tế và tinh thần của vùng đất Thái Nguyên, đồng thời định hướng phát triển bền vững cho ngành chè Việt Nam.

Khách mời tham dự buổi tọa đàm.

Chè Thái Nguyên từ lâu đã được mệnh danh là “đệ nhất danh trà”, không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa địa phương. Theo ghi chép trong "Đại Nam nhất thống chí" (1848-1883) thời nhà Nguyễn, chè Nam ở huyện Phú Lương đã nổi bật với “vị ngon hơn chè các nơi khác”. Đầu thế kỷ 20, dưới sự can thiệp của người Pháp, chè Tân Cương được mở rộng quy mô trồng trọt, tiêu chuẩn hóa và xuất khẩu, tạo nên thương hiệu với hương thơm cốm đặc trưng, vị chát dịu và hậu ngọt sâu lắng. Diễn đàn lần này đánh dấu 100 năm hành trình phát triển của chè Thái Nguyên, từ những đồi chè xanh mướt đến vị trí nổi bật trên thị trường quốc tế, là cơ hội để nhìn lại giá trị lịch sử, văn hóa và đề ra chiến lược tương lai.

Ông Đỗ Ngọc Văn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội phát biểu khai mạc buổi tọa đàm.

Diễn đàn không chỉ là một sự kiện kỷ niệm mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong việc bảo tồn và phát huy di sản chè Thái Nguyên. Với sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, lãnh đạo địa phương, nghệ nhân và cộng đồng, sự kiện tạo ra một cầu nối giữa học thuật và thực tiễn, thảo luận các giải pháp nâng cao giá trị thương hiệu chè, phát triển du lịch văn hóa trà và thúc đẩy sản xuất bền vững. Đây cũng là bước tiến quan trọng trong việc quảng bá Thái Nguyên như trung tâm văn hóa trà của Việt Nam, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu của Dự án "Tôi yêu Văn hóa Du lịch Việt Nam" - dự án nhằm lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống và phát triển du lịch bền vững.

Bà Nguyễn Thị Ngà - Chủ tịch Hội Chè tỉnh Thái Nguyên phát biểu trong chương trình tọa đàm.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, ngành chè Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, từ việc bảo vệ giống chè bản địa đến cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Diễn đàn đặt mục tiêu không chỉ tôn vinh quá khứ mà còn định hướng tương lai, đưa chè Thái Nguyên trở thành biểu tượng văn hóa toàn cầu, đồng thời tạo động lực cho cộng đồng địa phương trong việc bảo tồn di sản và phát triển kinh tế.

Đại diện Hợp tác xã Chè Hảo Đạt phát biểu tại tọa đàm.

Diễn đàn được thiết kế với chuỗi hoạt động đa dạng, kết hợp giữa thảo luận chuyên sâu, trải nghiệm văn hóa và giao lưu cộng đồng.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng lãnh đạo địa phương tập trung vào các giải pháp phát triển du lịch vùng chè Tân Cương, sản xuất chè bền vững và định vị thương hiệu trên thị trường quốc tế. Các ý kiến nhấn mạnh sự cần thiết của công nghệ trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường canh tác.

Bà Vũ Thị Thu Hường - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên với chủ đề “Phát triển Du lịch Thái Nguyên bền vững gắn với văn hóa trà”.

Theo bà Hường thì phát triển du lịch tại các vùng chè của tỉnh Thái Nguyên là một việc làm hết sức cần thiết trong việc khai thác nguồn tài nguyên có sẵn cùng với sự đầu tư và tư duy mới về làm du lịch cộng đồng, đưa sản phẩm trà đến với đông đảo người dân và khách du lịch. Qua đó, góp phần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch cũng như hỗ trợ người dân phát triển kinh tế, làm giàu từ cây chè trên quê hương Xứ Trà.

Ông Dương Sơn Hà - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thái Nguyên với chủ đề “Định hướng phát triển cây chè Thái Nguyên là cây chủ lực để phát triển kinh tế”.

Ông Dương Sơn Hà, PGĐ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên cho biết, triển khai Nghị quyết số 11/NQ-TU ngày 03/02/2025 của Tỉnh ủy về phát triển ngành chè giai đoạn 2025 - 2030, Thái Nguyên đang nỗ lực nâng cao chất lượng chè thông qua các giải pháp tổng thể: ổn định vùng nguyên liệu, hiện đại hóa sản xuất - chế biến, áp dụng công nghệ và chuyển đổi số trong truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu minh bạch và vươn ra quốc tế.

Ông Hoàng Anh Trung - Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó Bí thư Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh Thái Nguyên với chủ đề “Xây dựng và định vị thương hiệu quảng bá chè Thái Nguyên”.

“Chúng ta không cần định vị lại thương hiệu chè Thái Nguyên, bởi ông trời đã định vị từ lâu,” ông Hoàng Anh Trung, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Bí thư Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh Thái Nguyên, khẳng định tại diễn đàn. Với sự hiện diện của thương hiệu “Chè Thái Nguyên” trên khắp 63 tỉnh, thành phố thông qua các biển hiệu, ông Trung nhấn mạnh rằng nhiệm vụ trọng tâm hiện nay là bảo vệ và phát triển thương hiệu này một cách bền vững, đảm bảo giá trị văn hóa và kinh tế lâu dài.

Theo ông Trung, trách nhiệm này bắt nguồn từ cái tâm và lương tâm nghề nghiệp của những người trồng, chế biến và kinh doanh chè. Ông kêu gọi: “Hãy xem sản phẩm mình làm ra là thứ dành cho chính bản thân và người thân sử dụng.” Đồng thời, ông khuyến khích người làm chè đề cao lòng tự trọng, không pha trộn nguyên liệu, không sản xuất hàng giả và không chạy theo lợi nhuận ngắn hạn, nhằm bảo vệ uy tín của thương hiệu chè Thái Nguyên.

Ông Trung cũng thẳng thắn chỉ ra thực trạng đáng lo ngại: “Nhiều nơi treo biển ‘Chè Thái Nguyên’, nhưng sản phẩm bên trong chưa chắc đã là chè Thái Nguyên chính gốc. Chính người dân Thái Nguyên phải tiên phong trong việc bảo vệ và khẳng định giá trị sản phẩm của mình.” Những ý kiến này không chỉ phản ánh thực tế xã hội mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về ý thức trách nhiệm cộng đồng trong việc gìn giữ một thương hiệu mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử.

Ông Mông Đông Vũ, Nhà nghiên cứu văn hóa trà và sưu tầm ấm cổ - nguyên Giám đốc Trung tâm văn hóa tỉnh Thái Nguyên chia sẻ những câu truyện lịch sử về văn hóa Trà.

Nhà nghiên cứu Mông Đông Vũ chia sẻ về vai trò của văn hóa trà trong đời sống người Việt, nhấn mạnh Trà không chỉ là thức uống mà còn là cầu nối tinh thần giữa các thế hệ. Ông đã phân tích về lịch sử phát triển của trà Thái Nguyên qua các giai đoạn lịch sử.

Bà Đào Thanh Hảo - Giám đốc HTX Chè Hảo Đạt chia sẻ tại diễn đàn.

Phát biểu trong chương trình tọa đàm bà Hảo đã giới thiệu quy trình chế biến chè truyền thống, đồng thời kể câu chuyện 100 năm chè Tân Cương, Thái Nguyên, từ kỹ thuật hái chè và chế biến chè thủ công đến các phương pháp bảo quản đặc trưng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa.

Diễn đàn không chỉ dừng lại ở việc nhìn lại quá khứ mà còn đặt nền móng cho chiến lược dài hạn nâng tầm chè Thái Nguyên. Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội, Hội Chè tỉnh Thái Nguyên và UBND TP. Thái Nguyên mong rằng các đơn vị sản xuất chè tỉnh Thái Nguyên luôn: Bảo vệ giống chè bản địa, gìn giữ nghệ thuật chế biến truyền thống và bảo vệ môi trường canh tác thông qua các chương trình trồng rừng và giảm sử dụng hóa chất. Đầu tư vào công nghệ cao để sản xuất chè sạch, khuyến khích hợp tác xã và doanh nghiệp đa dạng hóa sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế. Xây dựng các tour trải nghiệm vùng chè Tân Cương, kết hợp với di sản văn hóa Thái Nguyên (như di tích lịch sử và làng nghề) để thu hút du khách trong nước và quốc tế. Phối hợp với các cơ quan truyền thông và đối tác quốc tế để đưa chè Thái Nguyên vào các thị trường lớn như châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ, thông qua các hội chợ, triển lãm và chiến dịch marketing số. Những điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao nhận thức xã hội về giá trị văn hóa và trách nhiệm bảo vệ môi trường, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững toàn cầu.

Toàn cảnh diễn đàn.

Sự kiện diễn đàn Thái Nguyên - Trăm Năm Đệ Nhất Danh Trà không chỉ nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị di sản chè mà còn khuyến khích thế hệ trẻ tham gia bảo tồn và phát triển ngành chè. Việc kết nối giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương đã mở ra cơ hội để Thái Nguyên trở thành điểm đến du lịch văn hóa hàng đầu, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập kinh tế, ngành chè Thái Nguyên cần tiếp tục đổi mới để duy trì vị thế. Các giải pháp được đề xuất tại diễn đàn, như ứng dụng công nghệ sinh thái, xây dựng chuỗi giá trị khép kín và nâng cao kỹ năng cho nông dân, là những bước đi thiết thực để đảm bảo phát triển bền vững. Đặc biệt, việc đưa chè Thái Nguyên ra thị trường quốc tế không chỉ nâng cao giá trị kinh tế mà còn khẳng định bản sắc văn hóa Việt Nam trên trường toàn cầu.

Diễn đàn Thái Nguyên - Trăm Năm Đệ Nhất Danh Trà là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa, kinh tế và du lịch, khẳng định giá trị của chè Thái Nguyên trong hành trình 100 năm lịch sử. Sự kiện không chỉ tôn vinh di sản mà còn đặt nền móng cho phát triển bền vững, mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng và đất nước.

Một số hình ảnh biễu diễn văn hoá, trưng bay và thưởng trà trong chương trình:

DLXH.