Tăng thuế là giải pháp hiệu quả giúp giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá

Nhằm truyền thông đẩy mạnh việc thực hiện Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thực thi các chính sách hiệu quả trong hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, ngày 8/5, tại Hà Nội, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) tổ chức Hội thảo chia sẻ thông tin về hoạt động Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Hội thảo là dịp để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia y tế, tổ chức truyền thông và các bên liên quan cùng nhìn lại những kết quả đạt được trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá thời gian qua, đồng thời trao đổi, chia sẻ các mô hình hiệu quả và đề xuất các giải pháp phù hợp với bối cảnh hiện nay.

Phát biểu tại hội thảo, ThS Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam hiện nằm trong số 15 quốc gia có số người hút thuốc cao nhất thế giới. Các số liệu thống kê cho thấy, năm 2021, tỷ lệ hút thuốc trong dân số là 20,8%, trong đó tỷ lệ hút thuốc trong nam giới là trên 41%. Đa số người hút thuốc ở Việt Nam trong nhóm tuổi từ 15 đến 55 tuổi, là lực lượng lao động chính trong xã hội.Với hơn 15 triệu người hút thuốc hiện nay tại Việt Nam, việc sử dụng thuốc lá đang gây ra gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm và ngày càng tăng. Ước tính mỗi năm có hơn 100.000 ca tử vong do các bệnh gây ra do hút thuốc lá chủ động và tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động. Đồng thời khẳng định, dù thuế đã tăng, giá thuốc lá ở Việt Nam vẫn rẻ, khiến việc kiểm soát tiêu dùng kém hiệu quả, để lại nhiều hệ lụy về sức khỏe cộng đồng, do đó cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá.

ThS. Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) phát biểu tại hội thảo

Dù đã có những nỗ lực về chính sách, thuế và truyền thông, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành tại Việt Nam vẫn ở mức cao. Theo số liệu của Bộ Y tế, tỷ lệ này đã giảm từ 47,4% năm 2010 xuống 41,1% năm 2021, chưa đạt mục tiêu đặt ra trong Chiến lược Quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020.

Theo ThS. Phan Thị Hải, từ năm 2008 - 2019, Việt Nam đã 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với thuốc lá. Tuy nhiên, mức tăng còn quá thấp và khoảng cách thời gian giữa các lần điều chỉnh quá dài, không đủ để tác động đến hành vi tiêu dùng. Khi thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng, giá thuốc lá ngày càng trở nên rẻ và dễ tiếp cận.

Toàn cảnh hội thảo

Mức thuế 75% thực chất chỉ áp dụng trên giá xuất xưởng, ví dụ bao thuốc bán lẻ 10.000 đồng thì giá xuất xưởng chỉ khoảng 3.900 đồng. Việc tăng thuế thêm 5% chỉ làm giá bán tăng khoảng 300 đồng (3%) thấp hơn tốc độ lạm phát (4%) và mức tăng thu nhập (5%). Vì vậy, tác động đến hành vi hút thuốc gần như không đáng kể.

ThS Phan Thị Hải nhận định, để tăng hiệu quả kiểm soát tiêu dùng thuốc lá, Việt Nam cần nhanh chóng điều chỉnh chính sách thuế theo hướng đánh thuế tuyệt đối, xây dựng giá sàn và tăng mức thuế tối thiểu.

Để đạt được hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá, cần cải cách chính sách thuế thuốc lá theo hướng: Bổ sung thuế tuyệt đối (để chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp) với mức đủ lớn; Tăng thuế theo một lộ trình đều đặn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập và dần hướng tới mức thuế tối ưu là chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.

“Đây là công cụ quan trọng để bảo vệ thế hệ trẻ khỏi tác hại của thuốc lá và giảm gánh nặng y tế trong tương lai", ThS. Hải khẳng định.

PV