Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao: Thay đổi tư duy và phương thức canh tác bền vững

Sáng 9/4, tại TP. Cần Thơ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030.

Hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030- Ảnh: VGP/LS

Tham dự Hội nghị có Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, lãnh đạo các tỉnh khu vực ĐBSCL, các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp.

Phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo Việt Nam

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nêu rõ, đây là dịp để chúng ta cùng nhìn lại những kết quả bước đầu, thẳng thắn trao đổi về các khó khăn, vướng mắc, từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể, khả thi để tiếp tục triển khai Đề án một cách hiệu quả hơn trong thời gian tới, góp phần vào tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp, đặc biệt là phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, sản xuất sạch, xanh và bền vững trở thành xu thế và đòi hỏi tất yếu. Ngay từ khi được phê duyệt, Đề án đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành Trung ương, sự vào cuộc của các địa phương và đặc biệt nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của bà con nông dân, các doanh nghiệp và hợp tác xã.

"Qua hơn một năm triển khai, Đề án đã từng bước khẳng định tính đúng đắn, cần thiết và bước đầu mang lại những kết quả rất đáng ghi nhận trong việc chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu", Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định.

Theo đó, thói quen trong sản xuất lúa gạo của bà con nông dân đã dần thay đổi theo hướng tăng giá trị, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Đề án đã được các tổ chức quốc tế, các đối tác phát triển quan tâm, đồng hành, hỗ trợ về kỹ thuật, tín dụng và phát triển thị trường. Các doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con nông dân đã chú trọng hơn đến liên kết sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, chuyển đổi sang quy trình canh tác bền vững như: Quản lý nước tưới tiên tiến, sử dụng phân bón hợp lý, xử lý rơm rạ… được áp dụng ngày càng rộng rãi, đóng góp tích cực vào tăng trưởng của ngành và của các địa phương, hướng tới mục tiêu xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam gắn với chất lượng cao, phát thải thấp và bảo vệ môi trường.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy: Đề án bước đầu mang lại những kết quả rất đáng ghi nhận trong việc chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu - Ảnh: VGP/LS

Đánh giá khách quan, thực hiện toàn diện

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề nghị đại biểu tham gia Hội thảo đánh giá khách quan, toàn diện kết quả 1 năm thực hiện Đề án; đề xuất các giải pháp để tiếp tục nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận từ các cấp chính quyền địa phương đến từng hộ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp trong việc triển khai Đề án; giải pháp để nâng cao năng lực và tạo cơ chế hỗ trợ để hợp tác xã đóng vai trò trung tâm trong tổ chức sản xuất, thu mua và tiêu thụ sản phẩm.

Đồng thời, có giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn về hạ tầng thuỷ lợi, logistics phục vụ sản xuất và chế biến lúa gạo bền vững; thúc đẩy thị trường tiêu thụ gạo chất lượng cao, phát triển thương hiệu gạo Việt Nam, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam là thương hiệu uy tín, chất lượng cao và phát thải thấp.; chia sẻ những kinh nghiệm hay, những mô hình khả thi, những cách làm sáng tạo qua thực tiễn triển khai Đề án để từ đó lựa chọn được các giải pháp mở rộng diện tích sản xuất lúa gạo theo quy trình canh tác bền vững. Đây cũng là dịp các địa phương chia sẻ cách làm hay trong quá trình triển khai thực hiện Đề án.

Tuy nhiên, theo phân tích của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc triển khai Đề án ở một số địa phương còn chậm, lúng túng; hạ tầng thủy lợi đặc biệt là thủy lợi nội đồng còn chưa đáp ứng được yêu cầu về tưới tiêu hợp lý, tiết kiệm; liên kết sản xuất bước đầu đã được hình thành nhưng còn yếu; người dân tham gia Đề án chưa chủ động, vẫn còn tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ; vốn đầu tư cho Đề án, đặc biệt là các dự án vay vốn từ Ngân hàng Thế giới WB và Quỹ Tài chính Carbon chuyển đổi (TCAF) chậm được huy động và chưa hoàn thành các thủ tục theo quy định.

Các tỉnh đăng kí hơn 1 triệu ha

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Đến nay, cả 12 tỉnh trong vùng đề án đều đăng ký tham gia với tổng diện tích là 1.015 nghìn ha. Trong đó, có một số tỉnh đăng kí diện tích lớn như Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp, Trà Vinh.

Cụ thể, đã triển khai 7 mô hình điểm cấp Trung ương tại 5 tỉnh Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Đồng Tháp và Cần Thơ. Kết quả bước đầu cho thấy mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải mang lại những lợi ích rõ rệt cả về kinh tế lẫn môi trường.

Các mô hình giúp giảm chi phí sản xuất từ 8,2% đến 24,2% nhờ giảm 30-50% lượng giống, tiết kiệm 30-70 kg phân bón/ha, giảm 1-4 lần phun thuốc bảo vệ thực vật và cắt giảm 30-40% lượng nước tưới. Đồng thời, năng suất tăng 2,4-7,0%, giúp nâng cao thu nhập của nông dân thêm 12-50%, tương đương lợi nhuận tăng từ 4-7,6 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống. Quan trọng hơn, mô hình đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính, với mức giảm trung bình 2,0-12,0 tấn CO2 tương đương/ha. 

Đặc biệt, toàn bộ sản lượng lúa thu hoạch đều được các doanh nghiệp cam kết bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg thóc, tạo động lực mạnh mẽ cho nông dân tham gia.

Theo số liệu công bố của Cục Thống kê, quý I năm 2025, GDP nông nghiệp tăng trưởng 3,74% (cao nhất kể từ năm 2019 sau đại dịch COVID-19). Giá trị sản xuất toàn ngành tăng 3,7%. Trong đó, trồng trọt tăng 2,98%, chăn nuôi tăng 4,55%, lâm nghiệp tăng 6,67% và thuỷ sản tăng 3,98%. Đây là các kết quả đáng khích lệ, thể hiện được quyết tâm của toàn ngành trong việc đóng góp vào tăng trưởng năm 2025 của cả nước đạt 8%. Xuất khẩu thủy sản tiến tới 65 tỷ USD trong năm 2025.

Trong đó, đóng góp không nhỏ vào các kết quả tăng trưởng trên là từ kết quả của việc triển khai Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".

Lê Sơn

(theo baochinhphu.vn)

Nguồn: https://baochinhphu.vn/de-an-1-trieu-ha-lua-chat-luong-cao-thay-doi-tu-duy-va-phuong-thuc-canh-tac-ben-vung-102250409094053202.htm