Kỳ 5. Đổi mới sáng tạo: Động lực then chốt cho sự phát triển bền vững của ngành chè Việt Nam

Ngành chè Việt Nam, với bề dày lịch sử và tiềm năng to lớn về đất đai, khí hậu và nguồn nhân lực, đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường toàn cầu đòi hỏi ngành chè phải không ngừng đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng, đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường. Đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa vàng để ngành chè Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế và cạnh tranh với các quốc gia sản xuất chè hàng đầu thế giới.

Ngành chè Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong những năm qua, tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Năng suất, chất lượng chè chưa đồng đều, giá trị gia tăng còn thấp, khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế còn hạn chế. Một trong những nguyên nhân chính là việc đổi mới sáng tạo chưa được chú trọng đúng mức. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, đổi mới sáng tạo không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc để ngành chè Việt Nam có thể phát triển bền vững.

Ảnh: Internet

Đổi mới sáng tạo trong ngành chè không chỉ đơn thuần là áp dụng công nghệ mới, mà còn bao gồm cả việc cải tiến quy trình sản xuất, quản lý, marketing và xây dựng thương hiệu. Nó đòi hỏi sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp đến các cơ quan quản lý nhà nước.

Đổi mới sáng tạo trong ngành chè cần được triển khai trên nhiều mặt, bao gồm:

Thứ nhất, nghiên cứu và lai tạo các giống chè mới có năng suất cao, chất lượng tốt, kháng sâu bệnh, thích nghi với biến đổi khí hậu là một trong những hướng đi quan trọng. Việc bảo tồn và phát triển các giống chè đặc sản, chè cổ thụ cũng cần được chú trọng để tạo nên sự đa dạng và giá trị riêng cho chè Việt. Ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ di truyền trong chọn tạo giống mới có thể rút ngắn thời gian tạo giống, nâng cao hiệu quả chọn lọc.

Ảnh: Internet

Thứ hai, ứng dụng công nghệ cao vào các khâu sản xuất, từ trồng trọt, chăm sóc, thu hái đến chế biến và bảo quản chè là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và giảm chi phí sản xuất. Cần áp dụng các quy trình sản xuất sạch, an toàn, thân thiện với môi trường, hướng tới sản xuất chè hữu cơ, chè an toàn theo các tiêu chuẩn quốc tế. Đầu tư vào máy móc, thiết bị hiện đại như máy hái chè tự động, hệ thống tưới tiêu tự động, dây chuyền chế biến chè hiện đại… sẽ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Thứ ba, phát triển các sản phẩm chè mới, đa dạng về chủng loại, hương vị, mẫu mã, bao bì là một hướng đi quan trọng để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng. Tập trung vào các sản phẩm chè cao cấp, chè chức năng, chè hòa tan, trà túi lọc… sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm. Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới vào chế biến chè, tạo ra những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc Việt Nam cũng là một hướng đi tiềm năng.

Thứ tư, ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật vào quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc, marketing và bán hàng là xu hướng tất yếu. Xây dựng thương hiệu mạnh, quảng bá sản phẩm hiệu quả trên các kênh truyền thông, đặc biệt là thương mại điện tử, sẽ giúp mở rộng thị trường tiêu thụ. Việc ứng dụng công nghệ blockchain trong truy xuất nguồn gốc sẽ giúp nâng cao uy tín và giá trị của sản phẩm.

Dây truyền sản xuất chè. Ảnh: Internet

Cuối cùng, xây dựng các mô hình liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân, tạo thành chuỗi giá trị bền vững là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành chè. Hỗ trợ nông dân tiếp cận với khoa học kỹ thuật, vốn, thị trường, nâng cao năng lực sản xuất và thu nhập sẽ giúp nâng cao chất lượng nguyên liệu đầu vào, đảm bảo sự ổn định của chuỗi cung ứng.

Mặc dù tiềm năng đổi mới sáng tạo trong ngành chè là rất lớn, nhưng vẫn còn tồn tại một số thách thức cần được khắc phục:

-  Đổi mới sáng tạo đòi hỏi nguồn lực tài chính đáng kể. Cần có chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi, thu hút đầu tư từ các nguồn khác nhau.

-  Ngành chè còn thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao. Cần đẩy mạnh đào tạo, thu hút nhân tài.

- Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân còn hạn chế về năng lực tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới. Cần có chương trình hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đào tạo kỹ năng.

- Cần tăng cường liên kết, xây dựng chuỗi giá trị bền vững, đảm bảo sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan.

Ảnh: Internet

Tóm lại, đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa để ngành chè Việt Nam vượt qua thách thức, tận dụng cơ hội, khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việc đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong ngành chè cần sự chung tay của tất cả các bên liên quan, từ nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã đến người nông dân. Chỉ có như vậy, ngành chè Việt Nam mới có thể phát triển bền vững và vươn tầm cao mới.

DLXH